میناکاری چیست؟

میناکاری، یک هنر قدیمی و پیچیده، به عنوان یکی از استادانه‌ترین و پیچیده‌ترین تزیینات فلزی تلقی می‌شود که نیاز به فداکاری، اشتیاق، تخصص و دقت دارد.

میناکاری یکی از صنایع دستی اصلی اصفهان است. هنگام گشت و گذار در بازارهای سنتی اصفهان، می توانید گلدان ها و اجناس آبی زیبایی را در مغازه ها مشاهده کنید. جالب اینجاست که در ایران انواع مختلفی از این هنر وجود دارد. از این میان میناکاری اصفهان به رنگ هایی مانند لاجوردی و فیروزه ای می آید. رنگ تنها چیزی نیست که این آثار به آن شهرت دارند. بر این اساس نقش‌های عربی و گل‌دار از معروف‌ترین نقش‌ها در آثار میناکاری اصفهان هستند. در این پست در مورد این هنر و منشا آن صحبت خواهیم کرد. همچنین در مورد روند ساخت این هنر صحبت خواهیم کرد.

مینا در زبان فارسی به بطری آب (آبگینه)، لیوان شراب، کاسه یا لعاب آبی اطلاق می شود که نقره و طلای منقوش را با آن می پوشانند.این مفهوم از مینا، کلمه فارسی «مینو» گرفته شده است, یعنی بهشت و کاری, به معنای انجام دادن یا گذاشتن چیزی بر روی چیز دیگری است. بر این اساس، کلمه «میناکاری» به معنای قرار دادن بهشت ​​بر روی شی است.

چه چیزی میناکاری را در میان سایر صنایع دستی ایرانی خاص می کند؟

بسیاری از هنرهای ایرانی در تزیین سطح اشیا تخصص دارند. این اشیاء از اشیاء چوبی گرفته تا اشیاء سفالی و ظروف فلزی را شامل می شود. میناکاری از جمله هنر تزیین سطح اجسام فلزی است. با این حال، این اشیاء فلزی قبل از رنگ آمیزی فرآیند طولانی را طی می کنند. در نهایت شما حتی متوجه نخواهید شد که یک شی فلزی زیر پوشش های رنگ و نقش ها وجود دارد. حال چه چیزی میناکاری ایرانی را در میان سایر هنرهای ایرانی خاص می کند؟ برای پاسخ به این سوال آرتور آپهام پوپ، باستان شناس مشهور آمریکایی می گوید: میناکاری هنر جادویی آتش و زمین است.

میناکاری در طول تاریخ

قدمت این شکل خاص از صنایع دستی به حدود 1500 سال قبل از میلاد برمی گردد. اکثر محققین بر این موضوع اتفاق نظر دارند که میناکاری ایرانی و خاستگاه آن متعلق به سرزمین پارس است. با این حال، چندین نمونه از آن در سراسر جهان وجود دارد. به جرات می توان حدس زد که این آثار متاثر از میناکاری ایرانی بوده اند. بیشتر آثار میناکاری ایرانی متعلق به دوره سلجوقیان در ایران (قرن یازدهم) است. بر این اساس، این اوج این هنر در ایران بود. اما نمونه های زیادی از آن متعلق به دوران قبل و بعد از سلجوقی است. مثلاً در زمان تیموریان این آثار تحت تأثیر هنرهای شرق و مغول بوده است. عصر صفویه طرح های جدیدی از جمله صحنه های شکار را به این هنر آورد. پس از آن در دوران قاجار این هنر گسترش یافت. بر این اساس، روی اشیای بیشتری مانند گلدان، گوشواره و ... انجام می شد. سرانجام در دوران پهلوی و دوران معاصر همچنان هنر ایرانی معروفی در میان هنرمندان ایرانی بود.

فرآیند ساخت میناکاری

پیش از دوران معاصر، آثار میناکاری بر روی سطوح طلا انجام می شد. همچنین رنگ هایی که هنرمندان برای رنگ آمیزی سطح استفاده می کردند همگی طبیعی بودند. امروزه این کارها بیشتر روی ظروف مسی با رنگ های صنعتی انجام می شود. با این حال برخی از این رنگ های صنعتی دارای طلایی هستند که ارزش این صنایع دستی را بیشتر می کند. به طور کلی، شیء قبل از رنگ آمیزی سطح، سه بار با لعاب سفید لعاب داده می شود. فرآیند کلی ساخت این است:

• شکل دادن و خم کردن جسم مسی
• تمیز کردن و آماده سازی جسم برای لعاب
• آماده کردن لعاب
• قرار دادن جسم در کوره
• آماده کردن رنگ
• نقاشی روی سطح لعابدار
• قرار دادن کار در کوره برای بار دوم
• پوشش دادن جسم با یک لایه نازک لعاب
• گذاشتن کار در کوره برای بار سوم
• شروع فرآیند نقاشی مینا
• گذاشتن کار در کوره برای آخرین بار

مشاهده محصولات در دیار هنر

چگونه از آثار میناکاری مراقبت کنیم؟

برای نگهداری آن در بهترین شرایط، می توانید نکات زیر را دنبال کنید:

• سطح آن را با آب گرم و یک اسفنج نرم تمیز کنید.
• آن را از اجسام تیز دور نگه دارید.
• مطمئن شوید که نزدیک هیچ منبع گرمایی نباشد.
  
  

انواع رنگ های میناکاری

رنگ های مینا نسوز هستند و عمدتا از پودر اکسید فلز تشکیل شده اند. در گذشته از رنگ های طبیعی و معدنی استفاده می شد. با این حال، رنگ های فلزی و شیمیایی در حال حاضر محبوب تر شده اند:

رنگ سفید: معمولاً در میناکاری از رنگ سفید استفاده نمی شود و هنرمند می تواند از رنگ سفید زمینه برای ایجاد خطوط و طرح های سفید بر اساس مهارت خود استفاده کند.

زرد: ترکیبی از براده های آهن، اکسید کروم، اکسید قلع و سرب.

بنفش: ترکیبی از محلول طلا، کلرید آمونیوم یا خرده های شیشه.

سیاه: ترکیبی از دی اکسید منگنز، سرب، اکسید آهن و کبالت.

سبز: ترکیبی از کرومات سرب، براده های مس و سنگ چخماق.

قهوه ای: ترکیبی از اکسید روی، کروم سبز و اکسید آهن.

آبی: ترکیبی از اکسید کبالت، سنگ چخماق و اکسید روی.

طلایی: از ورق طلا استفاده شده است.

معنای پشت طرح ها و الگوهای رنگی

دنیای گسترده ای در پس انواع و طرح های مختلف مینا نهفته است. نقوش اثری از میناکاری در اصل خود باید شما را به یاد بهشت ​​بیاندازد. بر این اساس، تمام طرح های گل و نقش پرندگان یادآور بهشت ​​است. از دیگر طرح های این آثار نقوش عربی و متقارن است. انواع مختلف آن در سراسر ایران عبارتند از:

1. مینا برجسته (معروف به برجست مینا) که دارای نقش و نگارهایی پر از لعاب است.
2. مینای شطرنج مانند (معروف به خانه بندی) نوعی نادر است.
3. میناکاری نقاشی شده (معروف به مینا نقاشی) از انواع مشق های معروف اصفهان است.

انواع ابزار میناکاری

از ابزار ضروری میناکاری می توان به ورق های فلزی (طلا، نقره، مس، آهن و برنج)، کاغذ کپی، اره فلزی، اره کمانی، قلم مو، قیچی برش، گیره، کوره، چکش و انواع رنگ ها اشاره کرد.

چگونه میناکاری اصیل را بشناسیم؟

اگر قصد خرید آثار هنری میناکاری با کیفیت بالا را دارید، بهتر است نکات زیر را در نظر داشته باشید:

• باید براق، صیقلی و براق باشد. از خرید آثاری که دارای لبه های تیز، برش، حباب و ترک هستند خودداری کنید.
• زیرساخت باید از فلز با کیفیت بالا و خالص باشد.
• در کارهای با بیش از یک زیرساخت، اطمینان از اینکه قطعات لحیم شده قابل مشاهده نیستند.
• ضخامت رنگ مورد استفاده در نقاشی و تزیینات باید در تمامی سطوح کار یکنواخت باشد.
• سطح لعاب نباید زبری، برآمدگی، ترک و تغییر رنگ داشته باشد.
• اگر مس مورد استفاده در زیرساخت نسبت به اندازه کانتینر وزن کمی داشته باشد، قیمت آن کمتر است.
• رنگ ها در کار با کیفیت نباید با یکدیگر تداخل داشته باشند.

مشهورترین هنرمندان میناکاری ایران

هنرمندی که میناکاری را تمرین می کند «میناکار» نامیده می شود. در میان میناکارهای ایرانی مشهورترین هنرمندان عبارتند از:

• غلامحسین فیض اللهی
• ابراهیم زرکونی
• حسین هندوست
• مینا جوهری (از هنرمندان معاصر میناکاری)
• برادران نعمت اللهی
• محمدعلی فرشید
• مهدی غفاریان
• شکرالله صنیع زاده